تقدیم دو نشست جشنواره فیلم کوتاه تهران به محمدرضا اصلانی و داریوش مهرجویی - وبلاگ گیت

به گزارش وبلاگ گیت، تهران (پانا) - در نشست های نهمین روز از سی و هفتمین جشنواره بین المللی فیلم کوتاه تهران عنوان شد کار فیلم کوتاه ایجاد تفکر است نه سرگرمی و نویسنده و فیلمساز باید برای تماشاگر فرصت فکر کردن درباره قصه را ایجاد نمایند.

از پروفایل ما وبلاگ حامد دیدن نمایید.

نشست تخصصی کالبد شکافی فیلم کوتاه با موضوع آنالیز سه فیلمنامه فیلم کوتاه با حضور شادمهر راستین در ساعت 20 و موضوع آنالیز سه فیلم کوتاه با حضور کیوان علی محمدی در ساعت 22 با اجرای رامتین شهبازی شامگاه پنجشنبه 15 آبان در لایو اینستاگرام انجمن سینمای جوانان ایران برگزار گشت.

رامتین شهبازی در ابتدا گفت: نشست امشب را به استاد محمدرضا اصلانی تقدیم می کنیم که حق عظیمی بر گردن سینمای ایران دارند. ایشان سینما را با نگاهی شاعرانه و خاص دنبال نموده اند.

جذاب ترین شروع برای فیلم های کوتاه شکستن کلیشه هاست

سپس شادمهر راستین درباره انتخاب سه فیلمنامه شوفر به نویسندگی رضا نجاتی، حلقه معمولی به نویسندگی نوا رضوانی و دیدن به نویسندگی سهیل امیرشریفی برای این نشست گفت: این سه فیلمنامه به این جهت انتخاب شده اند تا سه گونه روایی را در فیلم کوتاه ببینیم. ساختار روایت در یک فیلم یک دقیقه ای با فیلمی بلند هیچ تفاوتی ندارد چون ما یک شخصیت و قصه، یک شخصیت و یک تجربه یا یک شخصیت و یک موقعیت را با تماشاچی به اشتراک می گذاریم.

وی اضافه کرد: بنابراین زمان در اصول ارتباطی فیلمنامه ای که به فیلم تبدیل می گردد چندان مهم نیست. فیلم کوتاه به این واسطه که از جهت زمان قواعد فیلم بلند را می شکند، جذابیت دارد، زمان فیلم کوتاه قواعد بازی تعیینی دارد و می دانیم که قرار نیست بین 25 تا 30 دقیقه تحلیل روانشناختی عمیقی از شخصیت ارائه کنیم، جذاب ترین شروع برای فیلم های کوتاه شکستن کلیشه هاست. به عنوان مثال در فیلم شوفر پدری که آموزش رانندگی می دهد بیشتر از آموزش، اقتدار خود را دیکته می نماید.

راستین تاکید نمود: وقتی فیلم کوتاه می بینیم، می دانیم که چندان قرار نیست به عمق قصه و شخصیت برویم و فاصله شروع و نقطه عطف اول در فیلم کوتاه بسیار کوتاه است، مانند فیلم روتوش، ولی میانه ها بسیار شبیه به فیلم های بلند است.

حرف های عظیم و فیلم های کوتاه

این فیلمنامه نویس با اشاره به فیلم کوتاه دیدن گفت: در فیلم دیدن، روایت بسیار مهم است. فضاسازی در فیلم کوتاه باید در دل ماجرا و لایه های درونی صورت بگیرد و در فیلم دیدن شاهد این نکته در فیلمنامه هستیم و در واقع فیلمنامه نشان می دهد نویسنده استراتژی فیلم کوتاه را به خوبی می شناسد. اصل شگفت زده کردن در فیلم کوتاه در هر لحظه باید رخ بدهد و این موضوع را باید در نوشتن فیلمنامه مورد توجه قرار دهیم. همچنین فیلمنامه باید با اقتدار تمام گردد. شخصیت اصلی هم باید همواره علی رغم میل خود اقداماتی را انجام دهد تا تماشاچی جذب قصه گردد، خلاف باور عده ای، شخصیت هیچ وظیفه ای برای پیشبرد قصه ندارد. ضمن اینکه فیلم کوتاه اصلا مانع این نمی گردد که فیلمنامه نویس حرف عظیمی بزند.

وی اضافه کرد: کار فیلم کوتاه ایجاد تفکر است نه سرگرمی، به همین دلیل توصیه می کنم که به تماشاچی فرصت فکر کردن درباره قصه و ماجرا را بدهید.

راستین در ادامه درباره فیلمنامه حلقه معمولی گفت: این فیلمنامه از همان اول با قدرت دیالوگ و اتفاق شروع می گردد. در فیلمنامه می توانیم در مرحله اول اتفاق تصادف را بگذاریم اما نمی توانیم در آن مرحله نتیجه گیری را هم داشته باشیم. این فیلمنامه از حداقل دیالوگ استفاده می نماید و فضاهای بدون دیالوگ آن کاملا فیلمنامه ای است.

در ادامه این نشست نوبت به پرسش مخاطبان رسید و راستین در پاسخ به این پرسش که صندلی ساختار در فیلم فانتزی و انتزاعی چگونه است؟ گفت: ساختار بر مبنای سه پرده ای شدن شکل می گیرد و برای شکستن ساختار باید این سه پرده را شکست. انیمیشن یا فانتزی بدون ساختار نیستند بلکه ساختار دارند، اساس سینما این است که ساختار روایی وجود دارد و می توانیم این ساختار را به هر شکلی که مدنظر داریم تغییر دهیم.

وی درباره چگونگی به کار نبردن دیالوگ در فیلم کوتاه اعلام کرد: دیالوگ در هر صورت در فیلم به شکلی وجود دارد اما شکل روایی آن متفاوت است.

هنر پنهان می نماید نه آشکار

سپس نوبت به نشست کیوان علی محمدی رسید. در ابتدای این برنامه رامتین شهبازی، این نشست را به داریوش مهرجویی کارگردان سینما تقدیم کرد.

در ادامه کیوان علی محمدی کارگردان سینما گفت: فیلمساز عظیمی می گوید هنر آشکار نمی نماید بلکه پنهان می نماید وقتی ما با اثر هنری نابی رو به رو می شویم با کندوکاو در آن اثر هنری است که می توانیم به ذهن و حرکات فیزیکی خالق آن اثر در لحظه خلق کردن پی ببریم.

وی اضافه کرد: فیلمساز عظیم دیگری می گوید در هنر نباید همه چیز را نشان داد. از این مقوله می خواهم به تخیل و ایجاز برسم چون هنر نسبت مستقیم با این دو موضوع دارد. هر چقدر به عنوان یک فیلمساز بتوانیم توشه خودمان را از دنیا عکس، نقاشی و... پر کنیم و جان و روح ما با این مقولات عجین شوند فیلمساز خوبی خواهیم بود و همین موضوع به ایجاد رابطه دو سویه با مخاطب یاری می نماید، در واقع مخاطب به جای اینکه فقط یک مصرف نماینده باشد می تواند رابطه ای با فیلمساز و اثر برقرار کند. فیلم فارسی به خاطر این بد است که ارتباط دو سویه را قطع می نماید، اجازه تخیل را به مخاطب نمی دهد و او لحظه ای نمی اندیشد.

وی اضافه کرد: وقتی می خواهیم درباره کارگردانی صحبت کنیم، درباره هر فیلمی با موجود زنده ای رو به رو هستیم که نام فیلم نامه را به یدک می کشد و اگر هر لحظه از آن غفلت کنیم این موجود زنده می میرد پس برای اینکه این موجود زنده به حیات خود ادامه دهد، باید طراحی دقیقی از فیلم داشته باشیم. این موضوع یاری می نماید که ساختار منسجمی داشته باشیم. فیلم باید ریشه داشته باشد و اگر نه، فرو می ریزد.

علی محمدی ادامه داد: اگر طراحی دقیقی نداشته باشیم، دکوپاژ داشتن بی معنی است. در چنین مواقعی باعث مرگ فیلمنامه می شویم. ضمن اینکه طراحی ساختار از دل تحلیل دقیق فیلمنامه می آید. از سوی دیگر تا وقتی تحلیلی از رنگ، صدا و... نداشته باشیم، نمی توانیم دکوپاژ کنیم.

یک کارگردان با مصورساز متفاوت است

این کارگردان شرح داد: در مواجهه با یک فیلمنامه باید فراتر از واژه ها پیش رفت. یک کارگردان خلاق باید بداند با یک مصورساز متفاوت است، ما انبوهی از فیلم ها را می بینیم که موضوعات مختلف دارند ولی شبیه به هم هستند زیرا مصور شده اند نه کارگردانی. کارگردانی که مصورسازی می نماید فقط به ظاهر واژه ها توجه دارد. پس اگر بتوان زندگی پشت واژه ها را کشف کرد، تماشاگر احساس می نماید برای اولین بار است که در یک فیلم دنیا را می بیند. فرم همواره محتوا را در دل خود دارد، نباید محتوای فیلم را فریاد زد.

کارگردان گیلدا در ادامه با اشاره به فیلم های کوتاهی که دوست داشته است، اظهار کرد: فیلم مردی که اینجا نبود را دوست داشتم چون خلاقیت و قدرت تخیل بالایی دارد. شروع فیلم نمایی دارد که مربوط به تابلوی هشدار و ورود ممنوع است. هیچ شناختی به کارگردان و فیلم نداشتم اما این پلان را که دیدم، یاد نحوه شروع فیلم همشهری کین افتادم. همین یک پلان در نهایتِ ایجاز من را به دنیا آن فیلم برد. بنابراین فکر کردم قرار است با فیلمی رو به رو شوم که در آن مقوله نگاه به خود مطرح می گردد در ادامه هم سوالم این بود که آیا این فیلم در درون خود نگاهی به سینما را دارد یا نگاه به خود را که در نهایت متوجه شدم این فیلم نه تنها نگاهی به سینما دارد بلکه نگاهی هم به کاراکتر هم دارد.

وی گفت: با دیدن همین پلان ابتدایی می توانیم تصور کنیم که فیلم قرار است از نظر بصری خود را به دنیا همشهری کین و ویژگی های آن نزدیک و بدون اینکه پرگویی کند به ما می گوید که در این اثر تاریکی بر نقاط روشن غلبه دارد. بعد که تیتراژ شروع می گردد و نام شخصیت ها را می بینیم با زبان سینما باز هم آیکون های سینمای گنگستری را می بینیم و متوجه می شویم که فیلم ویژگی های آثار نوآر را دارد. همه اینها به دلیل تحلیل دقیق کارگردان از فیلم است. وقتی می خواهید فیلمی بسازید که تاریکی در آن غلبه داشته باشد باید به منابع نوری هم فکر کنید و این از دل دنیا منسجم فیلم می آید. سایه های بلند یکی از ویژگی های فیلم نوآر است و در مردی که اینجا نبود هم این موضوع خود را به دل فیلم می آورد و با دنیا فیلم رابطه دارد. دنیا فیلم کاملا یک دست و منسجم است. همچنین آینه در جای جای این فیلم خود را نشان می دهد و معنای خاصی دارد، یک عنصر هویت دار است و درام ما را پیش می برد.

سفر از دل تابوت به زندگی

این کارگردان ادامه داد: دنیا فیلم نیز سرد و منجمد است، شخصیت ها مثل قندیل هستند و همه فریز شده اند. تنها لحظه ای که می بینیم، شخصیت حرکت می نماید همان مرکز ثقل است. طراحی صحنه هوشمندانه ای هم دارد و عناصر درست انتخاب شده اند، مثل بطری های یخ زده، کتاب هملت و... . این فیلم سفری از دل شب به روز است؛ از دل تابوت به زندگی. مردی که اینجا نبود از دنیا ذهنی شخصیتی روایت می گردد که در کودکی اتفاقی برای او اتفاق افتاده و فیلم را از نگاه او دنبال می کنیم.

علی محمدی بیان کرد: دومین فیلم کوتاهی که دوست دارم زرد خالدار است، نقطه قوت زرد خالدار دنیا منسجم اش است که بر اساس یک ساختار دقیق و سنجیده شکل گرفته یعنی دنیای را ساخته است که در مرز خیال و واقعیت حرکت می نماید و خیلی پیروز است به طوری که نمای انتهای فیلم برای تماشاگر قابل باور است. دنیا فیلم از دل گرافیک دقیق و هوشمندانه و دنیا فیلم از دنیا ذهنی دختری که عروسک گردانی می نماید، آمده است. در نمای شروعین زرد خالدار می بینیم که دختر سوار اتوبوس است و فضای صوتی واقع گراست، فیلم نور آبی و سردی دارد که با ایجاز به ما می گوید با شخصیتی رو به رو هستیم که با این دنیای پیرامون ناسازگار است.

فیلمی که نقاشانه است

کارگردان شهر قصه شرح داد: با پلان اول زرد خالدار متوجه می شویم که شخصیتش با محیط ناسازگار است در همین رابطه گرافیک فیلم هم دقیق است، گرافیک فیلم به من می گوید که کارگردان رنگ را می شناسد، کارگردان زرد خالدار در دنیای که ساخته خوش سلیقه بوده است و پلان هایش از نظر ساختار درست هستند. به نوعی ما را به دنیای لذت بخش دعوت می نماید. یکی از نکات هوشمندانه فیلم هم قاب های ثابت آن است.

علی محمدی اعلام کرد: وقتی تحلیل درستی از دنیا فیلم داریم، بازی بازیگر درست جا می افتد پس لازم نیست دیگر حرکات عجیب و غریب کند به خاطر همین است که فیلم زرد خالدار نقاشانه است. کارگردان با شناخت دقیقی که نسبت به فیلم خود دارد از هرچه چیزی درست استفاده نموده است. نکته هوشمندانه دیگر زرد خالدار، صدای این فیلم است یعنی از صدای خارج قاب خوب استفاده شده و کاملا تعیین است که به صدا فکر شده است . از سوی دیگر دنیا یک دست و مینی مال فیلم ما را به پلان آخر می رساند و آن هنگام است که آن را می پذیریم.

کارگردان شبانه روز با اشاره به اینکه فیلم کوتاه سوم مورد علاقه اش تو هنوز اینجایی است، گفت: فیلم از همان نمای شروع با طراحی صدا و نور، کدی به ما می دهد، یعنی به ما می گوید که قرار است خودتان را به دنیا ذهنی شخصیت ها نزدیک کنید. کارگردانان این فیلم برای رسیدن به دنیا ذهنی این شخصیت ها از پیش طراحی نموده اند. در این فیلم دوربین رها و آزاد است و هویت دارد، خنثی نیست و در درام نقش فعال دارد. تدوین هم هرجا که دوست دارد، فواصل را باز و گاهی آن ها را به هم نزدیک می نماید.

این کارگردان در بخش دیگر از صحبت هایش با بیان اینکه هیچ مرحله غیر مهمی در سینما نداریم، گفت: تمام مراحل سینما از همان لحظه اول و اولین واژه ای که روی کاغذ می آید تا تیتراژ انتهای مهم است پس نام فیلم هم می تواند کنجکاوی برانگیز باشد.

وی خطاب به هنرجویان سینما گفت: برای اینکه کارگردان خوبی شوید، بخوانید، بشنوید، در جامعه زندگی کنید تا این تجربه درونی گردد. نمی گردد یک کتاب بخوانیم و فکر کنیم کارگردان شده ایم. کتاب های خوب زیادی در بازار داریم که مربوط به مصاحبه با کارگردان های مختلف است، وقتی این کتاب ها را بخوانید خیلی چیزهای خوبی یاد می گیرید. سینما قرص یا کپسول نیست که آن را بخورید و کارگردانی یاد بگیرید، سینما نتیجه تجریه زیستی ماست. هر چیزی که با دنیا فیلم ما عجیبن گردد، باعث حسن آن دنیا می گردد. این موضوع موقعی بحران می گردد که در دل ساختار ما جا نمی افتد و به یک عنصر تحمیلی تبدیل می گردد.

علی محمدی در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه آیا ضروری است که کارگردان، فیلمبرداری بلد باشد، گفت: اگر به عنوان کارگردان فیلمبرداری، لنز و نور را نشناسید چگونه می توانید دنیا بصری فیلم را تشخیص بدهید؟ اگر تدوین را نشناسید چگونه می توانید نقطه کات را بشناسید؟ پس باید خوب دنیا بصری را بشناسید و حتما مطلع باشید. بعضی برای اینکه قاب بندی را بلد نیستند فکر می نمایند با دوربین روی دست می توانند تمام نابلدی خود را بپوشانند.

صبوری در سینما را یاد بگیرید

علی محمدی در بخش دیگر از صحبت هایش بیان کرد: در سینما باید صبوری را یاد بگیرید، باید فضا را روایت کنید که کار راحتی نیست. همه این ها با صبوری با زندگی کردن و تحقیق دقیق به وجود می آید.

وی در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه آیا دکوپاژ کردن سر صحنه اشتباه است یا نه گفت، بله. نباید سرصحنه دکوپاژ کنید چون اسیر لحظه می شوید باید از قبل به همه چیز فکر کنید وقتی شما از قبل به هیچ چیز فکر ننموده باشید، سر صحنه اسیر لحظه می شوید و فکر می کنید آن لحظه بهترین اتفاق است در حالی که به یک چیز ساده رسیده اید ضمن اینکه سر صحنه یک گروه پنجاه نفره شما را نگاهاه می نمایند گ، خلوتی ندارید که به چیزی فکر کنید باید از قبل به همه چیز فکر کنید و سر صحنه بیشتر باید منتظر یک لحظه درخشان باشید نه اینکه تازه دکوپاژ کنید.

آنچه در شب نهم جشنواره فیلم کوتاه تهران گذشت

تا به امروز 16 نشست از کارگاه های جشنواره فیلم کوتاه تهران در بستر اینترنت به انتها رسیده اما هنوز شرایط کرونایی برای نمایش فیلم های رویداد سینمایی مهیا نشده است، نمایش های جشنواره فیلم کوتاه تهران و شروع رسمی این رویداد همچنان در گروی دستور ستاد ملی مقابله با کرونا و بازگشایی سینماهاست .

روز گذشته سامان شهامت صدابردار سینما در مصاحبهیی فیلم کوتاه را عرصه ای پیشرو خواند و بیان کرد: به نظرم امروزه فیلم کوتاه ما از سینمای بلند جلوتر است اما به همان اندازه ای که فیلم های کوتاه پیشرو هستند، مورد توجه قرار نمی گیرند.

در دهمین روز نشست تخصصی 37-20 امروز آدینه 16 آبان قرار است دو نشست دیگر با حضور سعید رحمانی و رامتین شهبازی با موضوع ساختار فیلم کوتاه در صفحه اینستاگرام انجمن سینمای جوانان پیگیری گردد.